Warunki przechowywania leków i szczepionek w aptece

Leki i szczepionki są produktami, które bardzo źle znoszą zmiany w postaci niewłaściwej temperatury lub nasłonecznienia. Zanim farmaceutyki trafią w ręce pacjenta, przechodzą długą drogę od zakładów produkcyjnych do aptek. Jakie powinny być optymalne warunki przechowywania leków w aptece? Oto kilka podstawowych zasad.

Temperatura przechowywania leków w zimnym łańcuchu dostaw

Jednym z kluczowych czynników, decydujących o przydatności i wartości leków z apteki, jest temperatura, w jakiej są one magazynowane. Wiele leczniczych preparatów i szczepionek należy przechowywać w lodówce. Głównym założeniem tak zwanych zimnych łańcuchów dostaw w branży farmaceutycznej jest bowiem zapewnienie stałej temperatury przechowywania lekarstw. Co to oznacza w praktyce?

 

Leki, znajdujące się w aptece, nie mogą być narażone na wymrożenie lub nadmierne przegrzanie. Zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia, optymalna temperatura przechowywania leków w lodówce powinna wynosić od 2 do 8°C. Bardziej szczegółowe wytyczne w zakresie warunków chłodzenia wybranych farmaceutyków podają producenci.

Przechowywanie leków – wilgotność

Wilgotność otoczenia jest kolejną, bardzo ważną kwestią, związaną z bezpieczeństwem przechowywania leków i szczepionek. W warunkach aptecznych nie powinna ona przekraczać wartości 70%. Aptekarze zobowiązani są prowadzić stałą ewidencję wilgotności, a uzyskane wyniki wpisują do kart pomiarowych. Do analizy wykorzystują higrometry – niewielkie czujniki, przeznaczone do pracy w trybie ciągłym.

 

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dn. 30 września 2002 r., wilgotnościomierze powinny się znajdować w każdym pomieszczeniu, w którym są produkowane bądź magazynowane produkty lecznicze i wyroby medyczne. Wymagania te dotyczą również lodówek medycznych do przechowywania szczepionek oraz lekarstw.

Lodówka do leków i szczepionek – jakie standardy powinna spełniać?

Jakie warunki musi spełniać apteczna lodówka, szafa chłodnicza lub chłodziarka do szczepionek i leków? Urządzenia te powinny:

• utrzymywać stałą temperaturę i wilgotność,
• chronić znajdujące się w nich produkty przed zabrudzeniem lub zakurzeniem,
• służyć wyłącznie do magazynowania leków (lub szczepionek).

Obecnie standardem jest, że współczesne modele lodówek w aptekach mają wbudowane czujniki temperatury i higrometry. Producenci stosują też szereg różnych rozwiązań, dzięki którym aptekarze mogą utrzymać atmosferę kontrolowaną wewnątrz urządzenia chłodniczego. Lodówki wyposażone są w:

• systemy automatycznego odszraniania, wentylacji i usuwania pary wodnej,
• uszczelniane drzwi i izolowane ścianki,
• regulatory temperatury,
• mechanizm samozamykający,
• sygnalizatory dźwiękowe lub świetlne, które włączają się, gdy temperatura przekracza dopuszczalne normy,
• automatyczne powiadomienia SMS.

Przechowywanie leków w lodówce aptecznej: podstawowe zasady

Leki w lodówkach aptecznych powinny być przechowywane tak, by nie doszło do ich uszkodzenia, zgniecenia, wylania lub ekspozycji na światło słoneczne. Poszczególne farmaceutyki należy układać na półkach partiami, z zachowaniem luk wentylacyjnych, a opakowania nie mogą stykać się ze ścianami lodówki. Każdy lek powinien być opisany.

 

Termometry i wilgotnościomierze, znajdujące się w lodówkach aptecznych, należy regularnie poddawać kalibracji, zgodnie z zaleceniami producenta miernika. Niewywzorcowane przyrządy pomiarowe wskazują bowiem błędne wartości, co sprawia, że leki i szczepionki tracą właściwości. Jeśli w lodówce nie ma mierników, upoważniony aptekarz powinien samodzielnie dokonywać pomiarów w regularnych odstępach czasowych.

Lodówki do przechowywania szczepionek

Szczepionki są bardzo wrażliwe na zmiany temperatury. Nawet krótkotrwałe przegrzanie może negatywnie wpłynąć na skład i jakość preparatu, dlatego powinien on być przechowywany w specjalistycznych chłodziarkach. Urządzenia te mają wbudowane rejestratory temperatury i wilgotności oraz sygnalizatory, które włączają się podczas awarii.

 

Ile kosztuje profesjonalna, apteczna lodówka na szczepionki? Cena urządzenia zależy od wielu czynników, zastosowanych materiałów i dostępnych funkcji. Najtańsze, 70-litrowe chłodziarki farmaceutyczne można obecnie znaleźć za 5-6 tys. złotych. Modele najdroższe, 500-600 l, z inteligentnymi systemami i automatycznym mechanizmem eliminacji pary, kosztują kilkanaście tysięcy złotych.