Szczepionki oraz większość dostępnych na rynku leków to wrażliwe produkty, które źle znoszą nagłe zmiany temperatury i nasłonecznienie. Szczególną ostrożność należy więc zachować podczas transportu leków i odpowiednio je przechowywać zarówno w domu, jak i w firmowym magazynie. Co warto wiedzieć na temat transportu szczepionek i lekarstw? Jakie standardy powinna spełniać lodówki transportowe? Odpowiadamy.
Transport farmaceutyków – przepisy
W jakich warunkach powinien się odbywać transport lekarstw i jakie przepisy regulują tę kwestię? Podstawowym aktem prawa w Polsce, który obowiązuje podmioty zajmujące się produkcją i dystrybucją leków, jest Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Akt ten wskazuje podstawowe wymagania, dotyczące warunków przewozu farmaceutyków.
Zgodnie z prawem każdy producent leku jest zobowiązany opracować dane farmaceutyczne, czyli informacje dotyczące warunków przechowywania oraz zalecanych środków ostrożności. Kwestie, związane z Dobrymi Praktykami Dystrybucyjnymi i rozwożeniem leków do aptek reguluje też Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2015 r. (rozdz. 9). Prawo nakłada na przedsiębiorców zajmujących się przewozem leków obowiązek:
- przystosowania pojazdów do bezpiecznego i higienicznego transportu leków,
- monitorowania temperatury w czasie transportu,
- kalibrowania transportowych urządzeń pomiarowych co najmniej raz w roku.
Lodówka do przewozu leków – jakie standardy powinna spełniać?
W procesie transportu leków do aptek, szpitali i punktów szczepień kluczową rolę odgrywają urządzenia i pojemniki termoizolacyjne. Jakie warunki powinna spełniać lodówka do transportu leków? Przenośne, chłodnicze urządzenia powinny:
- być odpowiednio zabezpieczone przed: wstrząsami, promieniami słonecznymi, zanieczyszczeniami, szkodnikami i przenikaniem cieczy z zewnątrz,
- mieć systemy monitorujące temperaturę wewnątrz i urządzenie alarmowe, informujące o anomaliach.
Każda lodówka do przewożenia leków powinna być wyposażona w sterylne półki i przegrody, uniemożliwiające przesuwanie się produktów podczas transportu. Kontenery i lodówki przenośne, które nie wymagają podłączenia do źródła zasilania, muszą mieć wewnątrz odpowiednią ilość świeżych i czystych wkładów chłodzących (lekarstwa nie mogą stykać się bezpośrednio z wkładami).
Jak przechowywać szczepionki?
Szczegółowe wymagania, dotyczące przechowywania szczepionek, określają firmy farmaceutyczne oraz Minister Zdrowia. Warunki magazynowania preparatów wskazuje producent, który indywidualnie ustala dopuszczalny zakres temperatur dla danego produktu. Wytyczne te są wiążące dla wszystkich stron, uczestniczących w procesie dystrybucji preparatów – zarówno dla przewoźnika, jak i personelu punktu szczepień.
Szczepionki należy trzymać w specjalnych lodówkach, z opcją stałej, całodobowej kontroli temperatury. Preparaty nie powinny być ustawione blisko drzwiczek lub agregatów chłodzących, gdzie mogłyby być narażone na nagłe wahania temperatury. W procesie przechowywania i transportu szczepionek nie może dojść do zamrożenia lub przegrzania produktów, ponieważ tracą one wówczas swoje właściwości i zamiast wspomóc ludzką odporność – mogą jej zaszkodzić.
Przechowywanie szczepionki w domu: o tym warto wiedzieć
Jak przechowywać szczepionkę w warunkach domowych i o czym koniecznie trzeba pamiętać? Przede wszystkim należy przestrzegać zaleceń producenta, umieszczonych na ulotce i niezwłocznie po przyniesieniu do domu schować preparat w lodówce, w torbie termoizolacyjnej (najlepiej na środkowej półce, gdzie panuje optymalna temperatura 2-8°C). Szczepionka nie powinna:
- stykać się z produktami spożywczymi,
- znajdować się blisko zamrażalnika, ścianek lub drzwi lodówki,
- być w zasięgu dzieci,
- leżeć blisko krawędzi półki lub w miejscu, do którego często docierają promienie słońca.
Kwestią, na którą należy zwrócić szczególną uwagę podczas magazynowania szczepionek w warunkach domowych, jest maksymalny, dopuszczalny czas trzymania preparatu poza urządzeniem chłodniczym. Ile szczepionka może być poza lodówką? Odpowiedzi na to pytanie jest w stanie udzielić jedynie producent danego preparatu. Jeśli nie mamy przenośnej lodówki, przed udaniem się do apteki przygotujmy woreczek termoizolacyjny i jak najszybciej przetransportujmy szczepionkę do domu.